BARIŞ MANÇO – En İyi 10 Şarkı
1) Dönence
Emre Karacaoğlu: Beste, düzenleme ve güfte bakımından popüler Türk müziğinin şaheserlerinden biri olan bu parçanın aslında kime ait olduğu biraz muamma. Uzun yıllar boyunca klavye üstadı Nejat Tekdal’ın da bestecileri arasında olduğu sanılırken, Dip Sahaf’ın sitesindeki şu kaynakta, Barış Manço şunu söylüyor: “Şarkının müziğini Kurtalan Ekspres’ten bas gitarist Ahmet Güvenç ve tumba ritimdeki Celal Güven isimli arkadaşlarım yaptı.” Sanırım Tekdal 1981’de gruptan ayrıldıktan sonra Manço –bilmediğimiz nedenlerden dolayı- “Dönence”nin bestecileri arasında Tekdal’ı da saymayı bıraktı. Çünkü sonradan Tekdal’ın ortaya çıkardığı bir demo kaydında, şarkının Tekdal’ın klavye partisyonlarından çıktığı da iddia edildi.
Kaldı ki ben de bestede İtalyan prog rock efsanesi Goblin’den bariz esinlenmeler seziyorum. Grubun Dario Argento filmi “Profondo Rosso” için yaptığı temanın, Kurtalan Ekspres’i etkilemiş olması muhtemel. (İşin komik yanı, onlar da büyük ihtimalle Yes’in “Everydays”inden etkilenmişlerdi –ki o da Amerikalı folk rock grubu Buffalo Springfield’a aitti!)
Her halükarda, şarkının en güçlü yanlarından birisi olan sözlerinin Manço’ya ait olduğundan eminiz. Peki Manço bu şarkıdaki simgeleriyle ne anlatmak istiyordu? Eşinin bir ara bir röportajda dile getirdiği gibi şarkı ölüm (ve yeniden doğum) hakkında mıydı? Ya da ’80 darbesi sonrası ülkenin büründüğü karanlıktan bir gün çıkacağına dair bir kehanet mi? Dip Sahaf sitesinde alıntılanan röportajda parçanın sözlerinin bilerek muğlak kalmasını istediğini söylerken, yine de genel olarak “beklenti ve umut”la alakalı olduğunu telaffuz ediyor, Manço.
Neyi anlatmak istediğine dair elimizdeki en güncel kanıt ise 9 Eylül 1997 İzmir’in Kurtuluşu kutlamalarındaki Kurtalan Ekspres konserinden geliyor: “Ben bu şarkıyı yazdığım zaman bir dönenceyi bekliyordum. Dönence yepyeni bir gençlik, yepyeni bir kuşaktı.” İnsan bunu duyunca, ’80 darbesi göndermesinin çok da yanlış bir yorum olmadığını düşünüyor.
Kerem Onan: Barış Manço dendiğinde akıllara ilk gelen şarkılardan biri “Dönence”. Türkiye’nin batılılaşma macerasında “hafif müzik” gibi icatlarla, uyarlamalar ve adaptasyonlar aracılığı ile gelinen yolda oldukça farklı bir yerde durmayı başarıyor şarkı. Manço’nun açıkça “rock” sınıfına sokabileceğimiz, kendine özgü bas yürüyüşü ve atmosferiyle dinleyeni hemen vuran bu şarkısı, sözleri itibari ile de genelde aşk meşk üzerine kurulu müzikal yerli pop yapısının dışında seyreder. Yalnızlık, birey olma ve hayattan beklenenlerin metaforlarla dışavurulması, daha bu şarkıdan birkaç yıl önce Bülent Ortaçgil gibi ozan şarkıcılar tarafından yeni yeni işlenen ve ülkemiz popüler kültüründe yeri çok fazla olmayan, ilgi görmeyen konseptlerdir (Ortaçgil’in efsanevi ilk albümü “Benimle Oynar Mısın?”ın, çıktığı yıl sadece 3000 adet sattığını hatırlatalım). Şarkıyı eminim hepiniz Manço’nun yorumuyla oldukça iyi biliyorsunuz. Bunun dışında bir de 2002’de yayınlanan “Yüreğimdeki Barış Şarkıları”nda Kenan Doğulu yorumuyla yer almıştı eser. Ama çoğu kimsenin bilmediği bir yorumu daha var bu şarkının. Almanya’da yaşayan Türklerden kurulu “Hasret” grubu tarafından yapılan bu yorum, telif hakları sebebiyle yasal olarak yayınlanmamış olsa da, yeraltındaki hazineleri keşfetmeye meraklı kulaklara hitap eden bir klibe sahip.
